શું હોય છે બ્લેક બોક્સ?
- બ્લેક બોક્સનો રંગ કાળો નહિ, પરંતુ ઓરેન્જ હોય છે. તે સ્ટીલ અથવા ટાઇટેનિયમથી બનેલું એક ઇલેક્ટ્રોનિક રેકોર્ડિંગ ડિવાઇસ છે, જે તપાસકર્તાઓને વિમાન દુર્ઘટનાનું કારણ શોધવા માટે મદદ કરે છે.
- બ્લેક બક્સને ફ્લાઇટ રેકોર્ડર પણ કહેવામાં આવે છે. આના બે પ્રકાર છે. ફ્લાઇટ ડેટા રેકોર્ડર (FDR) અને કોકપિટ વોઇસ રેકોર્ડર (CVR). બંને ઉપકરણોને જોડીને એ શૂબોક્સ-કદનું યુનિટ હોય છે.
- FDR પવનની ગતિ, ઊંચાઈ, ઉપર જવાની ગતિ અને ફ્યૂલ ફ્લો જેવી પ્રતિ સેકંડ આશરે 80 હલનચલન રેકોર્ડ કરે છે. તેમાં 25 કલાકનું રેકોર્ડિંગ સ્ટોરેજ છે.
- CVR કોકપિટના અવાજો રેકોર્ડ કરે છે. પાઇલટ્સના તેમના વાહન ટ્રાફિક નિયંત્રણ સાથેની ક્રિયાપ્રતિક્રિયાને રેકોર્ડ કરે છે. વળી તેમાં સ્વીચ અને એન્જિનનો અવાજ પણ રેકોર્ડ કરવામાં આવ્યો છે.
બ્લેક બોક્સની જરૂર કેમ પડી?
- રેડિયો, રડાર અને ઇલેક્ટ્રોનિક નેવિગેશનલ ટૂલ્સવાળા આ બક્સનો જન્મ બ્રિટીશ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટમાં બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન થયો હતો. તે સમય સુધી, તપાસકર્તાઓ વિમાન દુર્ઘટનાના કેસોમાં સામેલ ન હતા.
- તે એક ગુપ્ત ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણ હતું જે બિન-પ્રતિબિંબીત બ્લેક બોક્સમાં રાખવામાં આવ્યું હતું. પાછળથી તેણે બે ઓરેન્જ ડબ્બાનો આકાર લીધો જેથી કોઈ અકસ્માત થાય તો શક્ય તેટલી વહેલી તકે શોધી શકાય.શરૂઆતના દિવસોમાં મેટલ સ્ટ્રીપ્સનો રેકોર્ડર તરીકે ઉપયોગ થતો હતો. જે પાછળથી ચુંબકીય પટ્ટી અને પછી સોલિડ સ્ટેટ મેમરી ચિપ્સ બની. કોઈપણ વ્યવસાયિક ફ્લાઇટ અને કોર્પોરેટ જેટમાં બ્લેક બોક્સ ફરજિયાત છે.
- આ બ્લેક બક્સ વિમાનના ફ્લાઇટ ઇતિહાસનો દસ્તાવેજ છે, જેને વિમાનની પૂંછડીમાં મૂકવામાં આવે છે. જેથી તેના પર ક્રેશ વખતે ઓછામાં ઓછી અસર થાય. CVR બે કલાકના કોકપિટ અવાજો રેકોર્ડ કરી શકે છે.
બ્લેક બોક્સ કઈ રીતે મળે છે?
- બ્લેક બોક્સ અંડરવોટર લોકેટર બીકન (ULB) થી સજ્જ છે. જો કોઈ વિમાન પાણીમાં ડૂબી જાય છે, તો બીકન 14,000 ફૂટની ઊંડાઈમાં સોનાર અને ઓડિઓ ઉપકરણોથી શોધી શકાય તેવું એક અલ્ટ્રાસોનિક પલ્સ મોકલે છે.
- તે એક બીકન બેટરી પર ચાલે છે જેની શેલ્ફ લાઇફ 6 વર્ષ છે. એકવાર તે સંકેત આપવાનું શરૂ કરે છે, તે પછી 30 દિવસ સુધી બેટરી પાવર સમાપ્ત થાય ત્યાં સુધી દરેક સેકન્ડે સિગ્નલ મોકલે છે.
શુ બ્લેક બોક્સની જગ્યાએ અન્ય ડિવાઇસ કામ કરી શકે?
- શક્યતાઓની શોધ કરવામાં આવી રહી છે કે નાના બ્લેક બોક્સને બદલે રીઅલ ટાઇમમાં ગ્રાઉન્ડ-બેસ્ડ સ્ટેશનો પર સીધા જ બધા જરૂરી ડેટા કેવી રીતે મોકલવા.
- એર-ટુ-ગ્રાઉન્ડ સિસ્ટમ ઉપગ્રહની મદદથી જમીન પર ફ્લાઇટ ડેટા મોકલે છે. આ બ્લેક બોક્સ શોધવાની જરૂરિયાતને અટકાવશે. તપાસનો સમય બચી જશે. સંકટ સમયે વિમાનને પણ બચાવી શકાશે.
- વૈજ્ઞાનિકો સેટેલાઇટ અને જીપીએસ ક્ષમતા, ડેટા સ્ટોરેજ સ્પીડ અને બેટરી લાઇફ વગેરે પર પણ કામ કરી રહ્યા છે. જેથી નવી નવીનતાઓ ઝડપી અને હળવા બને.
- પડકાર એ સિસ્ટમો બનાવવાનું છે કે જે મોટા પ્રમાણમાં વોલ્યુમનું સંચાલન કરી શકે. કમર્શિયલ ફ્લાઇટની બધી પ્રવૃત્તિઓને ટ્રેક કરે. ખાસ કરીને સેટેલાઇટ અને ડેટા સ્ટોરેજની મદદથી.
બ્લેક બોક્સ ડેટાને એનલાઇઝ કરવામાં કેટલો સમય લગાડે છે?
- સામાન્ય રીતે, બ્લેક બોક્સમાંથી ડેટાનું વિશ્લેષણ 10-15 દિવસમાં કરવામાં આવે છે. તે દરમિયાન, તેઓ અકસ્માત પહેલા એર ટ્રાફિક કંટ્રોલર (ATC) સાથે પાઇલટ્સની વાતચીતનું વિશ્લેષણ કરે છે.
- તપાસ અધિકારીઓને એ સમજવામાં મદદ કરે છે કે વિમાન અકસ્માત તરફ આગળ વધી રહ્યું હતું તે વિમાનચાલકોને ખબર હતી કે નહીં. તે પણ સમજી શકાય છે કે તેને વિમાનને નિયંત્રિત કરવામાં શુ મુશ્કેલી થઈ હતી.
- આ સિવાય તપાસ અધિકારીઓ એરપોર્ટ પર જુદા જુદા ડેટા રેકોર્ડર પણ જુએ છે. તે રનવે પર ટચ ડાઉનનો પોઇન્ટ અને તે સમયની સ્પીડ બતાવે છે.
एक टिप्पणी भेजें